Dlaczego UE powinna przestać czekać na godota upadku Rosji – European Council on Foreign Relations

Kiedy przywódcy UE przygotowują się do szczytu 25-26 marca, aby omówić Rosję, wielu z nich jest przekonanych, że Rosja jest słabnącą potęgą. Od czasu upadku Związku Radzieckiego znaczna część amerykańskiej i europejskiej polityki wobec Rosji opierała się na założeniu, że Rosja jest w schyłku i że obecna faza rosyjskiego aktywizmu w polityce zagranicznej musi być sprawnie zarządzana, a nawet wyczekiwana, niezależnie od tego, jak bardzo jest destrukcyjna. jest w interesie Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych. To podejście jest czasami określane jako „strategiczna cierpliwość” – ale nie ma nic strategicznego w opieraniu swojej polityki na determinizmie. Jeśli się uwzględni to otwarte pytanie to, czy Rosja zatonie, jest krótkowzroczne. Nadszedł czas, aby UE spojrzała dziś na Rosję, a nie na 2050 czy 2070 rok.

Przewidując upadek Rosji, wielu amerykańskich i europejskich myślicieli i decydentów – od Joseph Nye do Barack Obama – pragnie zwrócić uwagę na malejący udział Rosji w gospodarce światowej, wielkość jej PKB (porównywalnego z PKB Hiszpanii i Portugalii łącznie) oraz rozwój demograficzny. Powołują się także na uzależnienie Rosji od surowców i niezdolność do walki z korupcją, a także wiele innych przewlekłych chorób państwa i gospodarki. Takie myślenie prowadzi do polityki czekania, aż Moskwa zaakceptuje nieuchronność rosyjskiego upadku. Od tego momentu Zachód może przeprowadzić z nim rozsądną rozmowę na temat ich przyszłych interakcji.

Istnieje kilka powodów, dla których oparcie podejścia USA i UE wobec Rosji na idei nieuchronnego upadku jest politycznym impasem. PKB i inne wskaźniki społeczno-ekonomiczne są początkowo tylko miarą siły. Zależność między PKB a wpływem geopolitycznym nigdy nie jest liniowa. Oczywiście dobrze jest mieć wielką ekonomię. Ale historia jest pełna przypadków, w których państwa – a nawet protopaństwa – o mniej niż imponujących gospodarkach zdominowały lub zniszczyły bogatszych i bardziej zaawansowanych technologicznie sąsiadów. Jednym z takich przykładów jest upadek Cesarstwa Rzymskiego. Mongołowie kilkakrotnie najeżdżali Chiny. Iran nie jest najbogatszym krajem na Bliskim Wschodzie, ale od dziesięcioleci zwiększa swoje wpływy geopolityczne na kraje o wyższym PKB. A sama Rosja była biedniejsza niż większość Europy, kiedy jej wojska przekroczyły Alpy w 1799 roku, a Kozacy nauczyli paryskich kelnerów słowa „bistro” po pokonaniu Napoleona w 1815 roku.

Dziś Turcja i Szwajcaria mają podobne PKB, podczas gdy Irlandia ma wyższy PKB niż Egipt. Ale Irlandia i Szwajcaria nie są w tej samej lidze co Turcja i Egipt, jeśli chodzi o wpływanie na sprawy globalne i regionalne. Nie należy więc polegać na rosyjskim PKB jako prognozie możliwego spadku geopolitycznego.

Innym problemem związanym z oparciem polityki rosyjskiej na idei osłabienia geopolitycznej potęgi Rosji jest to, że nawet jeśli tak się stanie, może minąć kilka dziesięcioleci, zanim wpłynie ona na rosyjską politykę zagraniczną. W ciągu ostatniej dekady Rosja prowadziła coraz więcej wrogich działań przeciwko UE i krajom sąsiadującym z blokiem, Bliskim Wschodem i Afryką – takim jak Serbia, Bośnia, Czarnogóra, Libia, Syria, a nawet Republika Środkowoafrykańska. . Rosja realizuje strategię maksymalizacji swojej potęgi geopolitycznej, często bezpośrednio rzucając wyzwanie prestiżowi, interesom i wpływom UE. Byłoby wysoce nieodpowiedzialne, gdyby mocarstwo po prostu obserwowało przebieg tego procesu przez kolejne 20 lub 30 lat w nadziei, że upadek zmusi Rosję do zmiany kursu.

Rosyjski deklinizm jest również błędem, ponieważ rzutuje historię większości europejskich imperiów na Rosję. Większość imperiów europejskich miała dość liniową historię wzlotów, upadków i upadków, po których nastąpiła akceptacja wygodnej egzystencji jako państwa małego lub średniego. Austria, Wielka Brytania, Belgia, Węgry, Litwa, Polska, Portugalia, Hiszpania i Szwecja przeszły przez tę liniową imperialną historię boomu i upadku. Jednak taki rozwój niekoniecznie jest normą. Wiele stanów przeszło przez fazy wzrostu i upadku. Potęga Chin, Iranu i Rosji rozrastała się, kurczyła, a następnie ponownie rozszerzała na przestrzeni wieków, a nawet tysiącleci. W ciągu ostatniego tysiąclecia rosyjska potęga cesarska kilkakrotnie rozrosła się, a następnie upadła.

Ta pamięć historyczna ma konkretne konsekwencje dla polityki zagranicznej dla dzisiejszych interakcji między UE a Rosją. Tam, gdzie UE widzi nieodwracalny upadek Rosji, Rosja widzi jeden z kilku tymczasowych załamań, jakie widziała na przestrzeni wieków. Rosyjscy przywódcy uważają, że mogą odwrócić ten spadek, tak jak zrobili to ich poprzednicy po upadku państwa rosyjskiego po rewolucji 1917 roku. W 1918 roku Rosja utraciła kontrolę nad rozległymi obszarami (w tym Finlandią, Polską, państwami bałtyckimi i dzisiejszą Mołdawią). Ale w ciągu mniej niż trzech dekad odzyskał część utraconych terytoriów i rozszerzył swoją kontrolę na Berlin, Warszawę, Pragę i Tiranę. Historia odwracania spadków przez Rosję kształtuje jej obecną politykę zagraniczną – i mogłaby to przynajmniej kontynuować przez kilka następnych dziesięcioleci.

Prawda jest taka, że ​​nikt nie wie, czy Rosja ją odrzuci, czy też wyzdrowieje. Rosja mogłaby się mieszać przez dziesięciolecia, poważnie szkodząc interesom UE. Wiele wyzwań, jakie Rosja stawia przed UE – zwłaszcza te związane z wpływami bloku na Bałkanach, Bliskim Wschodzie i w Europie Wschodniej – nie zniknie samoistnie. UE musi sprostać tym wyzwaniom poprzez działania, które zwiększą jej siłę wobec Rosji i własnych sąsiadów bloku – a nie poprzez strategiczną cierpliwość, która jest grzecznym określeniem strategicznej bezczynności.