Wrocław inwestuje w kapitał naturalny – Polskę

„Dążymy do tego, aby Wrocław był miastem prężnym i odpowiedzialnym, gotowym na wyzwania przyszłości, rozwijającym swój kapitał naturalny, zapewniającym mieszkańcom bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy”. To jest wizja odporna na zmianę klimatu, którą burmistrz Jacek Sutryk stara się współtworzyć we współpracy z mieszkańcami 642-tysięcznego miasta, czwartego pod względem liczby ludności miasta w Polsce.

A Wrocław podtrzymuje to zaangażowanie na rzecz odporności na klimat i klęski żywiołowe w czasie, gdy miasto i jego mieszkańcy otworzyli swoje podwoje na przyjęcie dziesiątek tysięcy uchodźców z wojny na sąsiedniej Ukrainie.

Znaczna część działań Wrocławia na rzecz klimatu opiera się na planie adaptacji do zmian klimatu. Jedną z takich inicjatyw jest Green Cities for Climate and Water Resilience, Sustainable Economic Growth, Healthy Citizens and Environment, znany również jako projekt GrowGreen, finansowany z programu Unii Europejskiej Horyzont 2020.

Program koncentruje się na opracowywaniu rozwiązań opartych na przyrodzie dla wielu wyzwań rozwojowych miasta. Rozwiązania te opierają się na połączeniu udziału społeczeństwa i doradztwa naukowego. Władze miasta, Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego oraz mieszkańcy zorganizowali szereg dialogów w ramach całej inicjatywy.

Tereny zielone stanowią 35% powierzchni miasta, a przez jego granice przepływa pięć rzek. Jedyny w Polsce Wrocław ma 1000 hektarów terenów podmokłych, które kiedyś były nawadnianymi polami, które służyły jako miejska oczyszczalnia ścieków.

Jednak niektóre części miasta są gęsto zaludnione i zabudowane, tworząc lokalne „wyspy ciepła” w okresach wyższych temperatur. Centrum miasta, znane jako Olbin, jest jednym z takich obszarów i GrowGreen skupiało się głównie na nim.

Przykładem pozytywnego wpływu, jaki odniosła ta inicjatywa, jest przekwalifikowanie ulicy Daszyńskiego. Obszar ten został przekształcony w społeczność bardziej skoncentrowaną na ludziach. To m.in. zacienione miejsca spotkań na przejściach dla pieszych, zabudowanie większej powierzchni ulicy krzewami i drzewami, większe zaangażowanie lokalnych przedsiębiorców w planowanie, wprowadzenie płatnych stref parkowania, a także ograniczenie prędkości w ruchu.

Wybrane drzewa i rośliny to rodzime gatunki, które są najbardziej odporne na miejskie warunki testowe, takie jak zasolenie gleby, susza, zanieczyszczenie powietrza, złe warunki glebowe.

W ramach innej inicjatywy miasto łączy naturę i dziedzictwo architektoniczne w harmonii z krajobrazem historycznych dziedzińców. W jednym miejscu system odwadniający został przystosowany do wykorzystania nowych terenów zielonych, takich jak ogrody deszczowe i klomby, a także bardziej półprzepuszczalnych powierzchni. Nowa kanalizacja odprowadza wodę z pobliskich kamienic, które wcześniej były zalewane podczas ulewnych deszczy.

Ponadto miejski program „Szare w zielone” upiększa tereny wokół szkół, zachęcając je do otwierania placów zabaw i tworzenia ogrodów deszczowych, łąk kwietnych i ogródków warzywnych, będących użytecznym uzupełnieniem nauki zdrowego odżywiania.

Globalnie GrowGreen dąży do obniżenia lokalnych temperatur, zwiększenia poziomu retencji wody w glebie (w celu zarządzania ryzykiem powodzi), zwiększenia stopnia bioróżnorodności, poprawy jakości powietrza; zmniejszyć zanieczyszczenie hałasem i poprawić mieszkalność obszaru.

Chociaż skupiono się głównie na centrum Olbina, wszystkie projekty mają być skalowalne w innych częściach Wrocławia.

Podejście do rozwiązań opartych na przyrodzie jest bowiem zapisane w Miejskim Planie Adaptacji do Zmian Klimatu, a także w planach strategicznych i urbanistycznych Gminy. Plan zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, główny dokument kształtujący rozwój urbanistyczny i planowanie przestrzenne, odzwierciedla rosnący priorytet zielonej zabudowy w mieście.

Na plany te wpłynęły kluczowe lekcje z przeszłości, w szczególności ogromny wpływ poważnych powodzi z 1997 r.

Miasto wprowadziło politykę, że wszystkie miejskie inwestycje muszą uwzględniać rozwiązania oparte na przyrodzie. Oznacza to, że podejście to jest w pełni zintegrowane z różnymi inicjatywami rozwoju obszarów miejskich i nie jest samodzielnym projektem z oddzielną linią budżetową.

Ponadto miasto stworzyło również możliwość składania przez obywateli wniosków o dofinansowanie z Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego inicjatyw takich jak zazielenianie obszarów miejskich.

W trakcie swojej podróży GrowGreen Wrocław wyciągnął kilka wniosków. Początkowo trudno było znaleźć urbanistów znających rozwiązania oparte na naturze. Miasto odpowiedziało, współpracując z planistami (i innymi sektorami siły roboczej), aby móc lepiej przyjąć takie podejście.

Jeśli chodzi o zamówienia publiczne, Wrocław odkrył, że współpraca z mniejszymi, bardziej lokalnymi przedsiębiorstwami okazała się najskuteczniejszym partnerstwem w zakresie przebudowy miast.

Ustanowienie systemu recyklingu materiałów wyrzuconych w wyniku przebudowy – takich jak płyty granitowe usunięte podczas prac zazieleniających – zajęło trochę czasu.

Zaangażowanie społeczne nie zawsze było proste. Zdarzały się przypadki wandalizmu. Kwestią sporną pozostaje parkowanie, a samochody pozostawia się na wyznaczonych terenach zielonych. Powoli jednak nastawienie mieszkańców zmienia się na korzyść zielonej agendy.

Wśród wyzwań były najważniejsze momenty. Kiedy rodziny zostały zaproszone do przyłączenia się do urzędników miejskich i kierowników projektów w sadzeniu kwiatów i krzewów, stało się jasne, że niektórzy mieszkańcy nigdy wcześniej niczego nie sadzili.

W podnoszącym na duchu momencie pracownicy obserwowali, jak babcia i wnuk przynieśli własne drzewo i posadzili je na ulicy. Miasto wsparło również mieszkańców w uprawie ogródków warzywnych, wykorzystując np. beczki na deszczówkę.