Czy Brexit oferuje UE zbliżenie się i przekształcenie w potężną siłę geopolityczną?

Brytyjscy politycy często mówią o Brexicie jako o szansie na zerwanie kajdan Brukseli, ale czy wycofanie się pozwala Europie znaleźć własną drogę?

Wyjście Londynu odebrało blokowi drugą co do wielkości gospodarkę po Niemczech i jedynym odpowiedniku Francji jako europejskiej potęgi wojskowej z bronią jądrową.

Ale pozbył się także największego sceptyka coraz ściślejszego związku – być może uwolnił pozostałych członków do pójścia naprzód.

Niektóre stolice, które wspierają głębszą integrację, widzą szansę, ale podział może również ujawnić głębsze linie uskoków zamaskowane przez burzę Brexit.

Dla niektórych decyzja podjęta w lipcu podczas maratońskiego szczytu UE o uruchomieniu wspólnych pożyczek na sfinansowanie planu naprawy Unii po koronawirusie jest oznaką tego, co można teraz osiągnąć.

„Nawet nie rozmawialibyśmy o tym z Brytyjczykami, oni natychmiast powiedzieliby nie” – powiedział francuski profesor Robert Frank, który napisał książkę o trudnych stosunkach europejskich w Wielkiej Brytanii. AFP.

Plan naprawy, który wyłonił się z czterech kolejnych dni i nocy targowania się przywódców UE, został okrzyknięty przełomem przez entuzjastów UE.

„Stworzy to wspólną politykę finansową dla UE, jakiej nigdy wcześniej nie widziano” – powiedział Andrew Duff, były brytyjski poseł do Parlamentu Europejskiego, który obecnie jest gościem w European Policy Centre.

Wspólne pożyczanie zostało odrzucone przez koalicję tzw. Oszczędności – Holandię, Danię, Austrię, Finlandię i Szwecję – która kiedyś liczyła na brytyjskie wsparcie.

Po tym, jak Francja przekonała Niemcy – od dawna stanowiącą przeszkodę dla wspólnego zadłużenia UE – do realizacji planu, te mniejsze państwa ostatecznie musiały pójść na kompromis.

„To nie jest zdecydowana, dobrze przemyślana strategia, ale jest to trend w kierunku bardziej federalistycznej UE”, argumentuje Duff.

W tym czytaniu Brexit pozostawia prezydentowi Francji Emmanuelowi Macronowi swobodę forsowania agendy głębszej integracji z UE.

Inni obserwatorzy widzą problemy na horyzoncie, ponieważ mniejsze, bardziej otwarte gospodarki rynkowe, teraz, gdy ich brytyjski sojusznik zniknął, muszą ostrzej wypowiadać się przeciwko Paryżu i Berlinie.

„Myślę, że na pewno będzie nam gorzej” – mówi Eoin Drea, irlandzki badacz z Centrum Studiów Europejskich im. Wilfrieda Martensa.

Uważa on, że z pewnością będzie „centralizacja” ze strony Francji i Niemiec – wspieranej przez Włochy i Hiszpanię – ale Irlandia, oszczędna i wschodnia Europa będzie stawiała opór.

Dublin znajduje się pod presją niskich stawek podatku od osób prawnych, podczas gdy Holandia i Szwecja mogą zostać obciążone wyższymi rachunkami za wydatki na biedniejszych sąsiadów.

W międzyczasie kraje członkowskie ze Wschodu, takie jak Polska i Węgry, powinny były po kolejnym siedmioletnim okresie budżetowym budować swoje gospodarki bliżej poziomu swoich europejskich odpowiedników.

„Zatem w następnym okresie budżetowym dostaniesz dużo mniej środków na spójność strukturalną” – powiedział Drea.

„Jak to działa, gdy mamy te populacje, na które duży wpływ wywarły rządy eurosceptyczne i populistyczne na Węgrzech iw Polsce?

„Mają mniej pieniędzy UE, a Wielka Brytania odnosi sukcesy jako członek spoza UE”.

Wynik będzie zależał od tego, czy przyszły rząd brytyjski powróci do bliskich stosunków z Brukselą, jak sądzi Duff, czy też ostatecznie będzie się rozwijał na zewnątrz, jak twierdzi Drea.

Więc gdzie jest marzenie Europy Brexit o zostaniu aktorem geopolitycznym?

Wielka Brytania, podobnie jak Francja, jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, ale nawet jako członek UE jej polityka bezpieczeństwa koncentrowała się na NATO i bliskich związkach z USA.

UE straci potężnego członka, ale czy Francji będzie łatwiej bronić bardziej niezależnej globalnej strategii dla UE?

„Wielka Brytania nigdy nie opowiedziała się za opracowaniem autonomicznej europejskiej strategii bezpieczeństwa” – powiedział Pierre Vimont, były wysokiej rangi francuski dyplomata i członek Carnegie Europe.

„Teraz, po Brexicie, jest to dokładnie ten moment, w którym wyłania się Europa Obrony”.

Jednocześnie Wielka Brytania pozostaje w NATO z większością członków UE, odchodząc od embrionalnych struktur bezpieczeństwa Brukseli, a Londyn nadal postrzega Paryż i Berlin na równi w wielu kwestiach.

„Londyn będzie chciał utrzymać uprzywilejowane stosunki z Francją i Niemcami” – powiedział Vimont, przewidując, że Wielka Brytania „wróci oknem”, by dołączyć do europejskiej debaty na temat polityki zagranicznej.