Gospodarka
Polski prezydent wybiera się do Afryki [OPINION]
![Polski prezydent wybiera się do Afryki [OPINION]](https://cdn.defence24.pl/2023/08/15/1920x1080px/rr7oyJ4lOI4j4oOoaeixircBsGbhADKbhucGRBfR.8mfj.jpg)
Zdjęcie. Jakub Szymczuk/Kancelaria Prezydenta
Głowa państwa po raz kolejny udaje się na kontynent afrykański. Tym razem odwiedzi Kenię, Rwandę i Tanzanię (4-10 lutego). To kolejna podróż Prezydenta Dudy do Afryki, która będzie poświęcona rozwojowi współpracy dwustronnej w obszarach politycznych, gospodarczych i wojskowych. Ponadto Polska zamierza zwalczać rosyjską dezinformację w Afryce i oceniać potencjał niezależnego kształtowania polityki na kontynencie. Wizyta ta będzie także okazją do oficjalnego otwarcia Ambasady RP w Rwandzie.
Ostatnia wizyta Prezydenta Dudy w Afryce miała miejsce w 2022 r., kiedy odwiedził Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej (które w ostatnich dwóch tygodniach odwiedził także Minister Spraw Zagranicznych Chin i Sekretarz Stanu USA) oraz Nigerię. Chociaż początkowo wizyty uznano za zakończone sukcesem, w niektórych omawianych wówczas projektach nadal brakuje ciągłości. Ważne jest, aby każdy z tych krajów był otwarty na współpracę z Polską. Polska ma placówki dyplomatyczne w Senegalu i Nigerii, a Wybrzeże Kości Słoniowej jest priorytetem dla lokalizacji kolejnej ambasady na kontynencie.
W 2023 r. nie zaplanowano żadnej wizyty, dlatego delegacja odbędzie się na początku 2024 r. Kraje nie zostały wybrane przypadkowo. W związku z niedawnymi dyskusjami w Afryce Zachodniej, celem dyplomatycznym Polski jest obecnie podkreślenie swojej obecności we wschodniej części kontynentu. Będzie to prawdopodobnie przedostatnia wizyta polskiego prezydenta w Afryce w czasie jego drugiej kadencji.
Za kadencji prezydenta Dudy nie nastąpił znaczący przełom w stosunku do Afryki, ale poza wizytami na kontynencie do godnych uwagi wydarzeń należy udział w Global Africa Business Initiative oraz spotkanie z prezydentem Malawi podczas podróży delegacyjnej do Stanów Zjednoczonych.
Kenia
Pierwszym celem podróży Prezydenta i Pierwszej Damy będzie Kenia. Stosunki dyplomatyczne między obydwoma krajami nawiązano 13 grudnia 1963 roku, a rok później Polska otworzyła ambasadę w Nairobi. Ambasador akredytowany w Polsce ma swoją siedzibę w Berlinie. Jak dotąd nie było żadnych rozmów na szczeblu prezydenckim.
Stosunki między obydwoma krajami określane są jako dobre. Kenia jest beneficjentem polskich kredytów pomocy wiązanej i pomocy rozwojowej. W ostatnich latach polskie misje gospodarcze odbywały się w Kenii, a współpraca gospodarczo-handlowa rozwija się. Choć w tej relacji nie ma nic przełomowego, Kenia jest krajem stabilnym, otwartym na nowych partnerów z Europy Środkowo-Wschodniej. Obecnie Stany Zjednoczone są dla Kenii kluczowe zarówno politycznie, jak i gospodarczo.
Podczas wizyty w Kenii Prezydent Duda omówi sytuację w zakresie bezpieczeństwa regionalnego, zaangażowanie międzynarodowe Nairobi, kwestie bezpieczeństwa żywnościowego, rosyjską dezinformację oraz możliwe obszary współpracy dwustronnej, takie jak handel, wsparcie zielonej energii, współpraca kredytowa, współpraca rolna oraz możliwości współpracy wojskowej ( sprzedaż broni po Nairobi) i otwarcie przedstawicielstwa Kenii w Polsce.
Rwanda
Kolejnym krajem na trasie jest Rwanda, niewątpliwie ważny sojusznik Polski w Afryce. Stosunki dyplomatyczne nawiązano 10 lipca 1962 r. Operacjonalizacja Ambasady RP w Kigali trwa od 1 grudnia 2022 r., a obecnie następuje jej oficjalna inauguracja. Z kolei Rwanda 7 października 2021 r. otworzyła swoją ambasadę w Warszawie. Co ważne, od 2018 r. odbyły się liczne spotkania i dyskusje na szczeblu ministerialnym, w tym wizyta Ministra Spraw Zagranicznych Rwandy w Polsce w czerwcu 2023 r. W Polsce akredytowany jestattache ds. obronności, jeden z dwóch w całej Unii Europejskiej (drugi to zlokalizowany we Francji).
Polska i Rwanda znajdują się w szczytowej fazie współpracy, a wolumeny wymiany handlowej stale rosną. W latach 2022 i 2023 głównym eksportem Polski była broń, amunicja i zaopatrzenie wojskowe, a następnie zboże, maszyny rolnicze i sprzęt elektroniczny. W Kigali na stałe obecnych jest kilka polskich firm, a w czerwcu 2023 r. odbyło się pierwsze Forum Ekonomiczne UE-Rwanda, w którym wzięło udział ponad 100 firm, w tym 12 z Polski. Oprócz gospodarki Rwanda korzysta z polskiej pomocy rozwojowej na lata 2021-2030 oraz uczestniczy w polskich programach stypendialnych. Obecnie w Polsce studiuje około 1500 studentów z Rwandy, a w Rwandzie działają polscy misjonarze. Prezydent Duda odwiedzi Szkołę Sióstr Franciszkanek dla Niewidomych Dzieci w Kibeho.
Pierwszym tematem dyskusji prezydenta Dudy będzie współpraca wojskowa. Polska Grupa Obronna wraz z innymi polskimi firmami od lat poszerza swoją obecność na rynku rwandyjskim, podpisując kontrakty na sprzedaż karabinów, radarów przeciwdronowych oraz konserwację i naprawę helikopterów. Obecnie Kigali rozważa zakup przeciwlotniczych systemów rakietowych.
Ważnymi tematami będą także migracje na kontynencie afrykańskim, porozumienie rwandyjsko-brytyjskie oraz sytuacja na granicy Rwandy z Demokratyczną Republiką Konga, gdzie istnieje ryzyko wojny (do 2008 r. Polska miała ambasadę w Kinszasie; obecnie mają tam naszą nieruchomość, a Korea Południowa wynajmuje budynek dla swojej ambasady). Ponadto w programie znalazły się także zagadnienia związane z rozwojem obecności Polski w Afryce oraz bezpieczeństwem żywnościowym.
Tanzania
Ostatnim przystankiem polskiej delegacji będzie Tanzania. Warto dodać, że stosunki dyplomatyczne nawiązano w 1961 r., a w 1962 r. w Dar es Salaam działała polska ambasada. Ambasada została zamknięta w 2008 r., ale działalność wznowiono w 2017 r. Tanzańczycy nadal prowadzą nasze sprawy z Berlina. W 2022 r. Polskę odwiedził ówczesny Minister Spraw Zagranicznych Stergomena Tax.
Odnosząc się do obecnej wizyty Prezydenta RP, należy zauważyć, że Tanzania ma najmniejszy potencjał współpracy. Choć kierunek wizyty (region) jest prawidłowy, można było rozważyć Angolę lub Namibię ze względu na znacznie większy potencjał współpracy gospodarczej i politycznej. Niemniej jednak na uwagę zasługuje chęć rozwiązania problemów z przeszłości, w tym związanych z realizacją kontraktów polskich przedsiębiorstw w ramach umowy o pomocy wiązanej z 2015 roku.
Znacząca jest także rola Samii Suluhu Hassana; Złożyła przysięgę na prezydenta kraju, stając się pierwszą kobietą w historii Tanzanii piastującą ten urząd. Jedną z najważniejszych zmian, jakie wprowadziła, było zniesienie zakazu zgromadzeń i wieców politycznych przez ugrupowania opozycyjne. Spotkanie prezydenta Dudy z prezydentem Hassanem ma także znaczenie symboliczne.
Tanzania należy do grupy biedniejszych krajów Afryki. Głównym eksportem Polski jest pszenica, importujemy tytoń. Polskie firmy starają się zaistnieć na rynku tanzańskim (gospodarka wodna, oświetlenie, cyberbezpieczeństwo), a Zanzibar ma ogromne znaczenie w kontekście turystycznym. Afrykański kraj korzysta także z polskiej pomocy rozwojowej i bierze udział w programie stypendialnym im. Stefana Banacha. W Tanzanii jest niewielka społeczność polska.
Kluczowymi tematami dyskusji będzie polityka klimatyczna, gdyż prezydent Tanzanii jest zdecydowanym zwolennikiem łagodzenia zagrożeń klimatycznych. W tym samym kontekście analizowane są także kwestie związane z zielonymi technologiami i wsparciem Polski dla Afryki. Podobnie jak w przypadku Kenii i Rwandy, tematem rozmów będzie bezpieczeństwo żywnościowe i szkodliwa działalność Federacji Rosyjskiej.
Nowy (polski) rozdział w Afryce?
Wizyta Prezydenta RP w Afryce jest bardzo ważna. Nie ma sensu oceniać, czy ma to sens, czy nie, ponieważ wielokrotnie podkreślałem, że udział w globalnym wyścigu o obecność na kontynencie afrykańskim jest niezbędny dla krajów, które chcą odgrywać rolę na arenie międzynarodowej. Jeżeli Czechy, Węgry, Ukraina, Estonia (i oczywiście Federacja Rosyjska) zdecydują się na współpracę dwustronną, otwierając nowe misje i wysyłając delegacje gospodarcze, to Polska powinna jeszcze bardziej zabiegać o to, aby kraje Europy Środkowo-Wschodniej dołączyły do tej rywalizacji w Afryce.
Głównym celem wizyty Prezydenta Andrzeja Dudy jest ożywienie kontaktów z Afryką. Kwestia współpracy z kontynentem afrykańskim zeszła na dalszy plan po inwazji Rosji na Ukrainę (wojna przy granicy z Polską); W związku z tym wizytę przesunięto z lutego na wrzesień 2022 r. Teraz nadeszła okazja do odnowienia relacji i podkreślenia kluczowych obszarów realistycznej współpracy. Gotowych do podpisania jest kilka porozumień o bardzo szerokim zakresie, które będą stanowić siłę napędową dalszych wspólnych działań.
Jeżeli od krajów afrykańskich oczekuje się konkretnych głosów na forach ONZ, dystansowania się od współpracy z Rosją czy też priorytetowego traktowania, bo Polska nigdy nie kolonizowała Afryki, to spotkania z tymi afrykańskimi partnerami są konieczne. Wizyta Prezydenta Andrzeja Dudy, kilka dni po wizytach delegacji chińskiej i amerykańskiej, a przed wizytami Ukrainy, Rosji i Francji, pokazuje uznanie kontynentu afrykańskiego na mapie naszej polityki zagranicznej. Z pewnością jest już bardzo późno, ale nie za późno, a współpracę można jeszcze wzmocnić zarówno na szczeblu politycznym, jak i w sektorze prywatnym.
Prezydent wraz z Pierwszą Damą będą mieli niecały tydzień (4-10 lutego; łącznie z transportem), aby po raz kolejny zwrócić uwagę na obecność Polski w Afryce. Mamy nadzieję, że nasza delegacja wykorzysta ten czas najlepiej, jak to możliwe i zapisują się nowe karty w stosunkach polsko-afrykańskich. Warto podkreślić, że okres po wizycie będzie jeszcze ważniejszy – realizacja zapowiadanych projektów.
„Piwny maniak. Odkrywca. Nieuleczalny rozwiązywacz problemów. Podróżujący ninja. Pionier zombie. Amatorski twórca. Oddany orędownik mediów społecznościowych.”
